فرهنگ سازمانی بافوم
فرهنگ، مفهومی بسیار وسیع است و برای مدیریت آن در سازمان ناگزیر میبایست قلمرو مورد نظر را محدود کرد. فرهنگ سازمانی موجب تمایز رقابتی برای سازمان میشود و فراتر از آن، سرنوشت سازمان را رقم میزند. خطاهایی که در حوزه فرهنگ سازمانی رخ میدهد، به مراتب آثار زیانبارتری نسبت به خطاهای استراتژیک سازمان دارد. نکته مهم دیگر این که فرهنگ در اصل ژن سازمان است و هویت آن را نشان میدهد.
با الهام از چنین نکاتی است که نسبت به تدوین واژههای فرهنگی حاکم برشرکت تولیدی و صنعتی بهینآور به شرح زیر اقدام نمودیم:
احترام
رفتار ارتباطی که احساس ارزشمندی را به طرف ارتباط منتقل میکند.
احترام اصیل
احترام انجام رفتاری است که احساس ارزشمندی به افراد منتقل کند و دوری از رفتاری است که موجب توهین و تحقیر آنان شود. احترام اصیل، ژرف و راسخ، درست و صادق، فراگیر و فراخ دامن، پایدار و مستمر و نامشروط است
اخلاق حرفهای
مسئولیتهای اخلاقی کارکنان و سازمانها، در قبال حقوق افراد در محیط سیصدوشصت درجه مستقیم
اخلاق حقوق محور
بیان مسئولیتهای اخلاقی بر اساس حقوق افراد و رفتار ارتباطی درون شخصی، بین شخصی، فراشخصی، درون سازمانی، بین سازمانی و فرا سازمانی است.
در فرهنگ ایران اسلامی چنین رهیافتی به اخلاق در رسالۀ الحقوق منسوب به امام سجاد (ع) آمده است.
اخلاق شهروندی
مسئولیتهای اخلاقی فرد در زندگی شهری است، شهروندان در همه شئون زندگی شهری در قبال گروههای مختلف شهروندان،نهادها و کسانی که خدمات شهری ارائه میکنند، مسئولیت اخلاقی خواهند داشت.
آراستگی فردی
مسلم است که میل به آراستگی و زیبایی یکی از امیال فطری بشری میباشد و مراد از آراستگی «زیبا ساختن و زینت بخشیدن» است که معانی دیگر مانند نظم و مرتب بودن، هماهنگ بودن و آماده و مهیا بودن نیز برای آن قائل میگردد و نکته قابل توجه در این معنا حفظ حد افراط و تفریط و نگاه داشتن مرزهای اخلاقی آن است به نحویکه در حفظ این موضوع رعایت حریم فرهنگی اجتماع و سازمان و نیز پرهیز از هرگونه فتنهانگیزی صورت پذیرد.
آسایش
آسایش یا راحتی حس بدنی یا روانی آسودگیست که غالباً با فقدان سختی بازشناخته میشود، فرد فاقد آسایش ناراحت شناخته میشود.
فرهنگ سازمانی ما شعار دستیابی به آسایش را کلام حضرت سعدی علیه الرحمه میداند که:
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا
ارتباط دوگانه با منابع انسانی رقبا
سوء استفاده از کارکنان شرکت رقیب، بکارگیری آنان از طریق هدایای گرانبها و رشوه به منظور نفوذ در سازمان رقیب و اخذ اطلاعات محرمانه از طریق ایشان
امانت داری
در خصوص اموال و منابع غیر انسانی به معنای حفظ و استفاده با بهره وری بالا یا استفاده بهینه است و در منابع انسانی به معنای توجه به استفاده مناسب از افراد شایسته در جایگاه سازمانی مناسب (شایسته سالاری) است.
امنیت روانی
آگاهی به عوامل معنوی و مادی و انگیزههایی که سلامت فکر و وضع مثبت و اعتدال رفتار و کردار را سبب میشود که بدان وسیله ساز و کار باارزشی در مورد تحرک و پیشرفت معنوی و مادی انسان در همه زمینهها فراهم آید.
امنیت شغلی
به معنای باز بودن راه برای تداوم همکاری برای منابع انسانی شایستۀ حرفهای است.
امنیت معیشتی
معیشت عبارت است از چیزی که آدمی به وسیله آن زندگی میکند و تمام جریان زندگی خودش را از آن میگیرد. مصداقی از امنیت معیشتی، امنیت غذایی است که به دسترسی همه افراد یک جامعه، در تمام ادوار عمر به غذای کافی و سالم برای داشتن زندگی سالم و فعال گفته میشود و در آمد خانوار از عوامل مهم در تامین امنیت غذایی در یک نظام اجتماعی است.
انصاف
رعایت عدل و حق در مواجهه با افراد و دوری از هرگونه افراط و تفریط.
شاخص انصاف این است که هرچه برخود نمیپسندیم بر دیگران نیز نپسندیم.
پارسایی
در فرهنگ سازمانی ما به حالتی در وجود اطلاق میگردد که انسان را به نگهداری کامل خویش و ترس از لغزش از اصول جامع سند اخلاقی ترغیب مینماید.
پیش بینیپذیری
خصلتی در سازمان است که محیط (داخلی و خارجی) را توانا میکند تا عملکرد سازمان در خصوص استیفای حقوق خود را پیشبینی کند.
پیوستگی معنوی
پیوستگی (انسجام) معنوی به معنای اشتراک آن دسته از ارزشهای پایهای (ارزشهای مذهبی، اخلاقی و فرهنگی) است که در گذر زمان دستخوش تغییرات نشدهاند، از بسیاری از انحرافات جلوگیری کردهاند و راهی معقول برای سازماندهی جوامع معاصر توسعه دادهاند.
تامین کننده/ پیمانکار
اشخاص حقیقی یا سازمانهایی که در تأمین مواد اولیه، دانش، منابع مالی، منابع انسانی، خدمات، تبلیغات و عرضه محصولات، شرکت را یاری میکنند.
تدلیس
فریب دادن مشتری از طریق پنهان ساختن مشخصات کالا و بیان نکردن عیب موجود در محصول
تقوی
اصطلاحی اخلاقی به معنای خویشتنداری و پرهیز از نبایدهای است که در سند جامع اخلاقی ذکر شده است.
تعالی معنوی
تعالی معنوی حالتی باطنی و روحانی با جاذبه قوی و شدید در حرکت تکاملی انسان است که هر کاری را خردمندانه با نیت پاک و بر اساس اصول انسانی انجام دهد.
تعامل برد- برد
چنین تعاملی زمانی به وقوع میپیوندد که هر یک از طرفین احساس برد کنند.
تعامل سازنده
تعاملی است که در آن معانی یا دانشی نوین مشترکاً طراحی شده و یا تعاملی است که برخی وظایف منحصر به فرد (سازنده) را از طریق فعالیت مشارکتی انجام میدهد.
تعهد حرفهای
به معنای رضایت قلبی و التزام عملی نسبت به وظایف تعیین شده برای انسان است. با این شرط که بدون هرگونه سیستم نظارتی، شخص وظایف خود را به بهترین نحو ممکن به انجام رساند.
تعهد سازمانی
عبارت است از نگرشهای مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان (نه شغل) که در آن مشغول به کارند. در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان، احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان خود را مورد شناسایی قرار میدهد.
توسعه فرهنگی سازمان
فرایندی است که طی آن با تغییراتی در حوزه ادراکی، شناختی، ارزشی و گرایشها، باورها و قابلیتها، رفتار و واکنش خاصی که مناسب توسعه است در افراد سازمان به وجود میآید.
حریم خصوصی
هر آنچه که به امور شخصی فرد متعلق است و شخص، از ورود دیگران به آن امور ناخرسند است. ملاک در تعیین قلمرو حریم خصوصی، عُرف و قوانین اجتکاعی و سازمانی است.
حق
چیزی که شما به شکل موجهی میتوانید از دیگری انتظار داشته باشید.
حق اطلاع یابی
حق دسترسی مخاطبان به اطلاعاتی است که دانستن آن جزء حقوق حقه آنان است. اینها اطلاعات غیرمحرمانهای هستند که پنهان کردنشان، ذینفعان را با تعارض روبرو میسازد.
حق الناس
به مفهوم عام حق متعلق به مردم است و به مفهوم خاص وظیفه وحقوقی است که افراد در مقابل سایر افراد جامعه بر گردن دارند.
حمایت معنوی
میزان تجربه یک فرد از ارتباط با یک نیروی برتر (مانند خدا یا هر نیروی برتر دیگری) است که فعالانه حمایت کننده، محافظت کننده، راهنما، معلم، مساعد و مرهم باشد.
خط مشی اخلاقی
مسئولیتهای اخلاقی سازمان در قبال هریک از عناصر محیط درونی و بیرونی سازمان
خودکامگی
بکارگیری از قدرتهای تحت اختیار به نحویکه توزیع آن بصورت انحصاری و یا ناعادلانه صورت پذیرد، بنحویکه موجب عدم اجرای برنامه ریزی و توسعههای سازمانی گردد.
رقیب
کسی که برای بقایش همان منابعی را نیاز دارد که ما به آن نیاز داریم؛ کسانی که با منابع و تولید ما مشترکاند و محصول مشابه محصولات ما یا جایگزین محصول ما را تولید میکنند.
شهروند
اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقهای میزیند که شرکت در آن منطقه فعال است
شعائر مذهبی
شامل نشانهها و علائمی است که نشاندهنده مذهب رسمی کشور میباشد.
عدالت اجتماعی
یکی از دلالتهای مفهوم عدالت و به معنای تخصیص منصفانه منابع و تضمین فرصتهای برابر در یک جامعه است.
عدالت توزیعی
به قضاوت برابری توزیع نتایج نظیر سطوح پرداخت یا معیارها و فرصتهای ارتقا در سازمان اشاره دارد.
عدالت رویهای
میزانی که مقررات و رویههای مشخصشده توسط خط مشیها در همه موارد کاربردشان، بهصورت یکسان پیروی میشوند.
عهدنامه اخلاقی
مسئولیتهای اخلاقی منابع انسانی در محیط کسب و کار
غبن
واگذاری مال به دیگری بیشتر از آنچه میارزد، بدون آنکه طرف معامله از حقیقت واقعی باخبر باشد.
غش
درآمیختن کالای کم ارزش (که مورد معامله و رضایت نیست) با کالای مورد معامله
فرافکنی
به فرایند یا اسلوبی اشاره دارد که افراد به مدد آن، ایدهها، تصویرها و امیال را بر محیط بیرونیشان تحمیل میکنند. این بیرونیسازی مشتمل است بر دریافت (ادراک) فعالیت عقلی، دریافت تصویرها و نشانهها به عنوان واقعیت (مثلاً در رؤیا و خیالات) و یا مکانیابی انگیزهها و امیال موجود در درون «خود» در محدوده عینها (ابژه)، مردم و یا رویدادهای دیگر معنا پیدا میکند.
فعالیت رقابت گریز
در محیط رقابت گریز، بنگاهها به گونهای هدایت میشوند که از رقابت بگریزند. دستیابی به جایگاه انحصاری و برخورداری از بازار تضمین شده در وضعیت کمتر بودن عرضه از تقاضا از عوامل رقابت گریزی هستند.
کسب و کار حلال
یعنی به دست آوردن مال از راهی که ممنوعیت شرعی ندارد.
مالکیت/حقوق معنوی
حقوق معنوی دارای مصادیقی است که لطمه به آن دعوی مطالبه خسارت معنوی را سبب میشود. حقوق معنوی یا مرتبط با هویت افراد است یا مرتبط با شخصیت آنان که در وجهه عاطفی، عقلانی و اجتماعی ظهور مییابد.
این حقوق در همه ادیان الهی و نظامهای پیشرفته حقوقی مورد حمایت قرار گرفته است و عبارتند از:
حق هویت که مرتبط با نام و تابعیت و نسب فرد است، و حقوق اجتماعی مانند حق آزادی فردی و مصونیت از تعرض، حق آزادی اندیشه و حق بر مصونیت مسکن از تعرض، حق ازدواج و انتخاب همسر، حق انتخاب شغل، حق داشتن حریم خصوصی، حق تمامیت روح و روان و حق بر امنیت و آرامش
منزلت حرفهای
حس احترام به خود، اعتماد به نفس و ارزش تجربه که یک شاغل از طریق شغل خود به دست میآورد.
وفاداری سازمانی
تعیین هویت با سازمان و پیروی از رهبران سازمان، فراتر رفتن از منافع کوتاه فردی، گروههای کاری و واحدهای سازمانی.
برخی از رفتارهای بیانگر وفاداری سازمانی عبارتند از:
دفاع از سازمان در برابر تهدیدات، تلاش برای ایجاد خوش نامی سازمان و همکاری با دیگران برای خدمت رساندن به منافع سازمان به عنوان یک کل
همجوار
اشخاص حقیقی و حقوقی که همجوارو یا همسایه با واحدهای دفتری، کارخانه، شرکت و پروژه هستند
هنجارهای اجتماعی
هنجارهای اجتماعی شامل رفتارهاى معینى میشود که براساس ارزشهاى اجتماعى و با رعایت کردن آنها جامعه انتظام پیدا مىکند.
هنجارها، رفتار، قاعده، معیار، یا میزانى است که با آن رفتار اجتماعى اشخاص در جامعه سنجیده مىشود. هر رفتارى که با آن تطبیق کند، رفتارى است «بهنجار» نامیده میشود و و اگر نسبت به آن انحراف داشته باشد «نابهنجار» نامیده میشود.